Phân biệt nhà kẻ truyền Bắc Bộ và nhà gỗ Nam Bộ

22/01/2019

Nhà gỗ là kiểu kiến trúc vô cùng quen thuộc và mang đậm nét truyền thống văn hóa của người dân Việt. Tuy nhiên, kiểu kiến trúc này ở mỗi vùng miền là rất khác nhau. Bài viết sẽ đi sâu phân biệt nhà gỗ Nam Bộ với nhà kẻ truyền Bắc Bộ để các bạn cùng nắm rõ hơn.

Từ xa xưa, chất liệu gỗ đã trở thành thứ được ưa chuộng hàng đầu trong việc thi công nhà ở Việt Nam. Với tính chất bền chắc, đông ấm hè mát, phù hợp với khí hậu của Việt Nam, do đó nhà gỗ từ kiến trúc xây nhà phổ biến dần dà trở thành một nét văn hóa xây dựng nhà ở của người Việt.

Tuy nhiên, do địa hình cũng như khí hậu phân hóa, phong tục tập quán khác nhau mà ở mỗi vùng miền, ta lại được chiêm ngưỡng những kiến trúc nhà gỗ với đặc trưng riêng hoặc kỹ thuật xây nhà, sử dụng chất liệu gỗ mang bản sắc của từng nơi. Để đi sâu vào tìm hiểu vấn đề này, chúng tôi xin được phân tích về những nét khác nhau trong kiến trúc nhà gỗ Nam Bộ và nhà kẻ truyền Bắc Bộ trong bài viết sau đây.

Kiến trúc nhà kẻ truyền Bắc Bộ

Kiến trúc nhà gỗ được hướng tới và ưa chuộng rộng rãi ở khu vực Bắc Bộ, trong đó nhà kẻ truyền Bắc Bộ là điển hình nhất cho nét văn hóa xây dựng nhà gỗ của người dân nơi đây. Những ngôi nhà kẻ truyền Bắc Bộ chỉ có 2 màu sắc duy nhất “ngự trị” là màu nâu tự nhiên của gỗ và màu đỏ tươi của mái ngói. Những chi tiết chạm trổ cầu kỳ đến từng đường nét của ngôi nhà kẻ truyền Bắc Bộ thể hiện rõ sự tỉ mỉ, tinh tế trong việc kiến tạo nhà gỗ của người Việt.

Bên ngoài nhà kẻ truyền Bắc Bộ

Nhà kẻ truyền Bắc Bộ thừa hưởng những nét kiến trúc mộc mạc mà chuẩn mực nhất trong xây dựng, giống như cung cách sinh hoạt của người xưa. Chất liệu để thi công nhà kẻ truyền Bắc Bộ đều là những thứ quen thuộc ở làng quê Việt như gỗ, gạch ngói, đá ong...

Nhìn bề ngoài, nhà kẻ truyền Bắc Bộ tạo cảm giác đơn giản và đúng chất nhà gỗ cổ truyền thống, nhưng vào bên trong, người ta không khỏi choáng ngợp bới những đường nét tinh xảo đến từng chi tiết. Để xây dựng được nhà kẻ truyền Bắc Bộ, việc quan trọng đầu tiên chính là sự tính toán chi li về cấu trúc và phân bổ không gian, thể hiện thông qua bản vẽ thiết kế.

Cấu trúc khung của nhà kẻ truyền Bắc Bộ

Cấu trúc bên trong nhà kẻ truyền Bắc Bộ là sự sắp đặt một cách hoàn hảo, từ hệ thống cột đặt trên chân tảng, hệ thống xà ngang và xà dọc kết nối các cột thành bộ khung ra sao cho vững chắc, không gian trong nhà phải đủ ở, đủ thoáng, đến độ dốc và rộng của mái nhà sao cho cân xứng,...Tất cả tạo nên một kiến trúc không đâu tinh tế bằng của ngôi nhà kẻ truyền Bắc Bộ.

Phần đỡ chính cho toàn bộ công trình nhà kẻ truyền Bắc Bộ là hệ thống cột nhà. Hệ thống cột được đặt trên bệ đỡ, chứ không chôn xuống đất như cột nhà bê tông hiện đại. Cột gỗ để làm nhà kẻ truyền Bắc Bộ thường tròn, to mập và phình ra ở giữa để chịu toàn bộ khối lượng của ngôi nhà. Các cột nhà kẻ truyền Bắc Bộ thường được để trơn để đảm bảo chịu lực cho công trình.

Không gian bên trong nhà kẻ truyền Bắc Bộ

Hệ thống xà và các loại dầm nhà giúp kết nối hệ thống cột nâng đỡ tạo thành bộ khung và phân chia không gian phòng ở trong ngôi nhà. Mái nhà được lớp từ các lớp dầm, gạch màn và ngói mũi hài. Kiểu cửa bức bàn cũng tạo nên nét đặc trưng riêng biệt cho kiến trúc nhà kẻ truyền Bắc Bộ.

Cổng nhà kẻ truyền Bắc Bộ thường được xây bằng đá ong - một loại đá rất đặc trưng và hay được sử dụng trong việc thi công nhà ở vùng Bắc Bộ. Chiếc cổng vào nhà được lấy ý tưởng cổng ra vào của hoàng cung triều đình Huế, với thiết kế cổ xưa thể hiện sự bề thế của ngôi nhà.

Nhìn tổng thể ngôi nhà kẻ truyền Bắc Bộ có thể thấy được sự đầu tư và chăm chút của gia chủ dành cho ngôi nhà ở của gia đình. Bên cạnh đó, những chi tiết văn hoa được điêu khắc tỉ mỉ, từng đường nét rồng bay uốn lượn được chạm trổ khéo kéo tạo nên sự tinh túy trong kiến trúc của nhà kẻ truyền Bắc Bộ.

Kiến trúc nhà gỗ cổ Nam Bộ

Về cơ bản, nhà gỗ Nam Bộ không có quá nhiều sự khác biệt trong kiến trúc của nhà kẻ truyền Bắc Bộ. Có chăng là ở cách xử lý chất liệu gỗ hay việc lựa chọn những văn hoa chạm trổ cho ngôi nhà. Nhưng có lẽ đó là cũng đủ để tạo nên nét cá tính riêng biệt trong kiến trúc của nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ.

Không gian bên ngoài nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ

Nam Bộ nổi tiếng là vùng sông nước mênh mông, với hệ thống song ngồi chằng chịt. Những chiếc cầu khỉ, cầu treo hay những con thuyền độc mộc nhỏ bé, len lỏi qua từng con rạch tạo nên nét đặc trưng của cuộc sống con người nơi đây. Cũng chính vì đây là vùng quanh năm chìm nổi cùng sông nước mà chất liệu gỗ để làm nhà cổ Nam Bộ cũng khác hẳn với chất gỗ thi công ở vùng miền khác.

Gỗ làm nhà cổ Nam Bộ sau khi được đốn tự nhiên, sẽ được mang đi ngâm dưới bùn trong ao hồ. Việc này giúp tăng độ dẻo dai, bền bỉ cho từng thớ gỗ, cũng như tiêu diệt sự tồn tại của mối, mọt làm phá vỡ cấu trúc của gỗ. Theo những người thợ gỗ kinh nghiệm, gỗ làm nhà thường phải được ngâm bùn từ vài năm đến vài chục năm, sau đó mới được vớt lên và đem đi sử dụng. Khác với những dòng gỗ như gỗ lim, gỗ mít hay xoan đào là những chất liệu được sử dụng rộng rãi để thi công nhà kẻ truyền Bắc Bộ, thì người Nam Bộ lại chuộng loại gỗ chàm - chất gỗ được dùng trong công nghiệp sản xuất giấy, nhưng sau khi ngâm bùn có thể cho ngôi nhà có tuổi thọ lên đến vài chục năm.

Cấu trúc mái đặc trưng của nhà gỗ Nam Bộ

Nếu chỉ nhìn qua, ta sẽ không thấy được sự khác biệt nhiều lắm trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền ở Nam Bộ với nhà kẻ truyền Bắc Bộ. Nhưng kỳ thực, hai kiểu kiến trúc này lại rất khác nhau, đặc biệt ở phần mái nhà. Mái nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ thường được lợp bằng lá dừa - loại lá lấy từ giống cây đại diện cho vùng sông nước nơi đây là cây dừa nước. Lá dừa sau khi phơi khô sẽ được sử dụng để làm mái nhà gỗ, tạo sự mát mẻ, thoáng đãng cho ngôi nhà, giúp xua tan cái nóng nơi đây. Người Nam Bộ sử dụng kỹ thuật đóng kèo nhà hay đòn tay theo kiểu guốc chè để làm phần mái cho ngôi nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ.

Không gian bên trong nhà gỗ Nam Bộ

Khi vào một ngôi nhà được trạm khắc bởi những người thợ lâu năm hay những nghệ nhân có tay nghề cao, ta sẽ thấy được nét tinh tế trong kiến trúc cũng như trang trí khác hẳn với những căn nhà gỗ thường. Cấu trúc nhà đơn giản cùng sự kết nối chặt chẽ giữa các đường soi nét và đường viền tinh xảo, và những đường nét văn hoa chạm trổ tinh tế và uyển chuyển tạo nên nét văn hóa đặc trưng trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ.

Nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ có thể được thiết kế làm 2 tầng với tầng 1 là nơi để tiếp khách và nấu nướng, còn tầng 2 dành không gian để nghỉ ngơi. Đôi khi, ở một số ngôi nhà, gia chủ sẽ sắp xếp thêm một khoảng sinh hoạt chung trên tầng 2 hoặc thiết kế thư phòng để các thành viên cùng đọc sách. Bao quanh nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ được trồng một hệ thống cây ăn quả hoặc cây để lấy bóng mát, tạo nên bức tranh thôn quê điển hình ở Nam Bộ.

Với những nét riêng trong sử dụng chất liệu và thiết kế cấu trúc, nhà gỗ cổ truyền Nam Bộ đã phần nào chuyển tải được đặc trưng trong tư tưởng và lối sống của người dân nơi đây, đồng thời làm phong phú thêm cho nền văn hóa cổ truyền của Việt Nam.

Liên hệ:

Đồ gỗ Nội thất Nguyễn Tuân – Đồ gỗ Thạch Thất

Showroom: 196 đường Láng -Đống Đa- Hà Nội

Xưởng sản xuất: Làng nghề truyền thống Canh Nậu – Thạch Thất – Hà Nội

Hotline: 0979.67.11.83 / 0916.586.583

Email: gonguyentuan@gmail.com