Nhà thờ họ 4 mái – cách lưu giữ những giá trị cổ xưa

18/12/2018

Nhà thờ họ 4 mái là kiểu kiến trúc nhà thờ họ cổ kính và mang đậm phong cách dân gian nhất giữa các kiểu nhà thờ họ truyền thống.

Thiết kế nhà thờ họ 4 mái là tinh hoa của nghệ thuật kiến trúc cổ Việt Nam, được đúc kết qua mấy trăm năm. Đây là kiến trúc mang đậm phong cách truyền thống nhất trong số những mẫu thiết kế của người Việt. Mẫu nhà thờ họ được thiết kế 4 mái còn được gọi với những cái tên khác như: nhà mái đao, nhà trái bồ câu (nếu là 4 mái cong), tuy nhiên cách gọi “nhà 4 mái” vẫn là cách gọi dân dã và phổ biến nhất.

Để xây dựng nhà thờ họ 4 mái đẹp, yếu tố đầu tiên phải quan tâm đến chính là phong thủy, vì nhà thờ họ không chỉ là nơi để cúng tế, mà còn là không gian tín ngưỡng tâm linh của cả dòng họ. Việc chọn thế đất làm nhà thờ họ chủ yếu là dựa vào long mạch của mảnh đất. Nên chọn mảnh đất có cảnh quan hài hòa, đường xá đi lại thuận tiện. Đặc biệt, phần minh đường (mặt trước chính diện) phải sáng sủa, sạch sẽ. Nếu chọn được mảnh đất có thế “tọa sơn hướng thủy” (lưng dựa núi, mặt hướng sông) thì càng hợp phong thủy.

Cùng với đó, để nhà thờ họ 4 mái đón được nhiều sinh khí nhất, hướng nhà cần tuân theo các kim tốt trên la bàn, tức là hướng nam hoặc đông nam đón tài lộc, ánh sáng, đông ấm hè mát. Hoặc có thể xem tuổi của người chủ nhà để tính hướng dựng nhà. Việc xem bát trạch của người dựng nhà là điều không quá quan trọng, tuy nhiên nếu biết mà tham khảo kết hợp với nhưng yếu tố như thế đất, hướng nhà sẽ giúp cho người thiết kế chọn được vị trí đẹp và hợp phong thủy để xây ngôi nhà thờ họ.
Tùy theo quy mô, nhà thờ họ 4 mái thường được thi công theo các dạng bố cục mặt bằng là: hình chữ Nhất (-), hình chữ Nhị (二), hình chữ Công (工), hình chữ Quốc trong là chữ 工, ngoài là chữ 囗). Nhà thờ họ 4 mái ở Việt Nam thường được thiết kế theo hình chữ Nhất với quy mô 3-5 gian. Nhà thờ họ 4 mái được xây tách biệt với công trình nhà ở. Mặt chính diện thường hướng ra đường cái rộng rãi với cảnh quan thoáng đãng và có tường rào bao quanh để bảo vệ.

Phần mái 4 góc của nhà thờ họ đa phần đều có thiêt kế cong hồi ở đuôi, hay còn gọi là nhà thờ họ mái cong. Kiến trúc mái cong thể hiện đậm nét phong cách kiến trúc cổ của người Việt, tuy nhiên việc thi công lại khá cầu kì và tốn kém hơn so với nhà thờ họ 2 mái truyền thống. Những công trình dựng hẳn 2 lớp mái để tạo thành nhà thờ họ 4 mái khiến cho sức nặng mái đè lên cột trụ của nhà tương đối lớn. Vì vậy, kết cấu bộ khung nhà cần phải thật vững chắc để nâng đỡ cho phần mái nhà. Phần mái của nhà thờ họ truyền thống thường được sử dụng mái ngói màu đỏ. Loại ngói được sử dụng để xây dựng nhà thờ họ là ngói Lưu Ly (hay còn gọi là ngói Âm Dương, phổ biến ở khu vực Trung bộ) hoặc ngói Nũi Hài ở Hạ Long. Trên nóc mái nhà thờ họ được trang trí 2 con kìm nóc, thư án hoặc hình nhật nguyệt…

Nhà thờ họ 4 mái được xây riêng biệt với nhà ở thường có hàng rào bao quanh để phân tách, cổng tam quan ra vào và một số công trình phụ như khu sắp đồ lễ, bếp, nhà tiếp khách để phục vụ cho những ngày giỗ tổ, lễ tế lớn của dòng họ. Phần sân trước mặt nhà thờ họ 4 mái cần phải rộng rãi để thuận tiện cho việc làm lễ và bày cỗ khi có ngày lễ. Trang trí họa tiết, hoa văn cho nhà thờ họ 4 mái cần phù hợp với văn hóa dân gian và phong tục tập quán cổ truyền, nên sử dụng những hình ảnh mang nét truyền thống. Nên hạn chế trang trí họa tiết rồng vì rồng là hình ảnh đại diện cho quyền lực. Nhà thờ họ chỉ là không gian thờ cúng, báo đáp tổ tiên của con cháu dòng họ, chứ không phải là nơi thể hiện uy quyền.

Nhà thờ họ 4 mái là kiến trúc tín ngưỡng dân gian mang đậm nét cổ truyền, thể hiện rõ phong cách xây dựng nhà riêng biệt của người Việt. Đây không chỉ là kiểu kiến trúc nhà thờ họ thịnh hành thời xưa, mà vẫn đang là xu hướng thi công được yêu thích ngày nay. Để biết thêm chi tiết về thiết kế và thi công nhà thờ họ 4 mái, xin liên hệ:

Đồ gỗ Nội thất Nguyễn Tuân – Đồ gỗ Thạch Thất

Showroom: 196 đường Láng -Đống Đa- Hà Nội

Xưởng sản xuất: Làng nghề truyền thống Canh Nậu – Thạch Thất – Hà Nội

Hotline: 0979.67.11.83 / 0916.586.583

Email: gonguyentuan@gmail.com